• Praktijkvoorbeeld
• |
• Artificial intelligence
• |
• po
• vo

Dankzij AI werkt Robbert van Empel efficiënter. En zijn lessen worden er beter van

Robbert van Empel, geschiedenisdocent en digicoach op het Teylingen College, is enthousiast over de mogelijkheden van AI voor het onderwijs. Op verzoek van zijn scholenstichting dook hij dieper in de materie. Om er gaandeweg achter te komen dat héél veel scholen met die ene vraag zitten: wat moeten we ermee? Dus reist hij nu het land door om schoolbesturen te adviseren én inspireren.

Nog geen twee jaar geleden stond kunstmatige intelligentie voor het eerst als puntje op de overlegagenda van Stichting Fioretti Teylingen, een stichting met zes scholen voor voortgezet onderwijs. Of Robbert van Empel eens een presentatie over dit onderwerp wilde geven. Vanaf dat moment ging het snel.  

Massaal benaderd

Van Empel, die al langer experimenteerde met AI om zijn werk als docent makkelijker te maken, maakte met zijn verhaal nogal wat los: “Hier moeten we wat mee, was de conclusie. Ik kreeg de opdracht een onderzoeksgroepje binnen de scholenstichting te gaan leiden. Op LinkedIn ging ik wat van onze bevindingen delen. Toen werd ik ineens massaal benaderd door andere scholen, maar ook door bedrijven. Er ontstond een soort gekte. Sindsdien ga ik vaak op pad om over AI te spreken en mensen te helpen.” 

Van Empel geeft beleidsadvies aan schoolbesturen die niet weten wat ze met AI willen. Dit combineert hij met inspirerende voorbeelden van wat je ermee kunt. Daarnaast helpt hij docenten die praktisch aan de slag willen. “Docenten zijn vooral geïnteresseerd in AI als middel om de werkdruk te verminderen en efficiënter te kunnen werken. Directies huren mij juist in om te vertellen hoe docenten met AI hun lessen kunnen verbeteren. Docenten vinden dat niet zo nodig; zij vinden hun lessen vaak al wel goed.”  

Lesplan met fouten 

Dat gold ook voor hemzelf. “Ik vroeg ChatGPT bijvoorbeeld om een lesplan te maken. Dit leverde in het begin nog veel fouten op. Ik ging toen proberen het systeem van betere instructies te voorzien om er toch goede resultaten uit te halen. Daar werd ik steeds beter in – en de AI-tools werden ook steeds beter. Al vrij snel had ik een tool gemaakt waarmee ik automatisch toetsen kan maken. Dat kostte me voorheen een halve dag. Met AI kan ik binnen tien minuten een toets maken.” 

Goed om erbij te vertellen is dat Van Empel als docent zonder vaste leermethode werkt. “In het verleden was ik veel tijd kwijt aan het zoeken naar geschikte digitale middelen. Nu maak ik ze heel snel zelf, zelfs per klas.”  

Claude, Brisk 

Inmiddels heeft hij al heel wat AI-tools verkend. Zoals Claude, een tool die hij bijvoorbeeld gebruikt om een meerkeuzewebsite voor zijn leerlingen te maken.” Ook is hij enthousiast over Brisk, een extensie in Google Chrome waarmee je zo ongeveer alles kunt doen. Van Empel laat zien hoe hij in een paar seconden een presentatie genereert op basis van een uitlegvideo op Youtube: “Dat is superhandig voor bijvoorbeeld beginnende docenten of voor een collega die op het laatste moment voor een zieke docent moet invallen.” Hij zegt erbij dat hij alleen met leermaterialen werkt die vrij gebruikt mogen worden: “Als er copyright op zit en we hebben het niet gekocht, dan gebruik ik het niet.” 

Van Empel gebruikt de tool Brisk ook om een tutorsysteem te maken, gekoppeld aan leerdoelen. “De tool laat zien hoever je als leerling gevorderd bent met deze leerdoelen. En als docent zie ik welke leerlingen al met de toets zijn gestart en welke leerdoelen al zijn behaald. Ik kan zelfs een rubric maken die automatisch opdrachten van leerlingen nakijkt. Ik hoef alleen nog maar opmerkingen toe te voegen. Het is altijd belangrijk om te controleren of de antwoorden van AI kloppen. Menselijke tussenkomst blijft nodig.” 

‘We leren er samen van’ 

AI scheelt hem véél tijd, dat is duidelijk. Maar worden zijn lessen er ook beter van? “Ja. Ik ben een docent die weinig voor de klas staat, maar juist heel veel in de klas zít om een-op-een met leerlingen te kletsen. Het nadeel is dat ik dan onbereikbaar ben voor de rest. AI helpt de leerlingen om dan toch verder te komen.” Het blijft een ontdekkingsreis, erkent hij. En soms gaan er ook dingen fout, wat dan weer zorgt voor veel hilariteit in de klas. Zo probeerde hij in zijn lessen een nieuwe AI-tool uit waarmee leerlingen de lesstof konden verkennen: “De informatie die daaruit kwam, klopte totaal niet. Het mooie is dat ik dat dan weer in de les kan gebruiken. Dan vraag ik mijn leerlingen mij uit te leggen wat er precies fout gaat. We leren er samen van.” 

Uitkomsten goed controleren 

Hoe enthousiast hij ook is over AI in het onderwijs, Van Empel sluit zijn ogen niet voor de risico’s die er mogelijk aan kleven. Zo instrueert hij zijn leerlingen bij het gebruik van gratis AI-tools in te loggen met een fictieve naam. Bij deze tools weet je niet wat er met persoonlijke data gebeurt. “Voor mij als docent heeft dat als nadeel dat ik minder inzicht heb in wie nu precies wie is. Maar omdat zij volledig anoniem werken, lopen zij minder privacyrisico’s.” 

Bij betaalde AI-tools die de school aanreikt, moet je volgens hem juist wel inloggen met een schoolaccount. “Daar heb je meestal wel controle over wat er met je data gebeurt.” 

Hij waakt er ook voor dat leerlingen AI zien als een soort magische antwoordmachine. “Dat is wel wat veel leerlingen denken. Veel van hen weten ook niet hoe het kan dat twee leerlingen die dezelfde vraag stellen, twee verschillende antwoorden krijgen. Ik probeer dan uit te leggen dat het dus belangrijk is om uitkomsten van AI goed te controleren.” 

Het is altijd belangrijk om te controleren of de antwoorden van AI kloppen. Menselijke tussenkomst blijft nodig

Anders toetsen 

Twee jaar geleden nam de onderzoeksgroep van Van Empel een diepe duik in de wereld van AI. Wat heeft hun onderzoek opgeleverd? Een belangrijk resultaat is een andere manier van toetsen: “We volgen het pad dat de Universiteit Gent heeft bewandeld. Daar was de conclusie dat zij niet meer goed konden controleren of studenten hun masterscriptie zelf geschreven hadden of dat AI dat voor hen had gedaan. Dus die scriptie is niet meer geschikt om te testen of de student de vereiste vaardigheden beheerst.  

Op basis van deze bevindingen hebben wij besloten dat het zwaartepunt van de toetsing in de les hoort te liggen. Daar moeten leerlingen aantonen dat zij bepaalde vaardigheden beheersen. Slagen zij daarin, dan mogen zij zich bij het toepassen van die vaardigheden laten ondersteunen door AI. Zij moeten dan wel vermelden dat zij AI gebruikt hebben. Het betekent ook dat we moeten kijken of onze bestaande toetsinstrumenten nog wel geschikt zijn. Daar richt ons vervolgonderzoek op. We hopen binnenkort de beste tool voor het onderwijs te hebben gevonden.” 

Zoeken naar samenwerking

Twee jaar geleden had Van Empel geen idee wie er in het onderwijsveld al serieus bezig was met AI. Om in contact met andere enthousiastelingen te komen en kennis te bundelen, ontwikkelde zijn onderzoeksgroep de website aischolen.nl. “Doel is om op allerlei niveaus tot samenwerking te komen. Denk aan schoolbestuurders die kennis uitwisselen of aan docenten die bij elkaar in de les kunnen kijken hoe zij AI toepassen. Het punt is dat de meeste AI-tools voor individuele scholen veel te duur zijn om aan te schaffen. We onderzoeken nu of we samen een soort lokale AI-variant kunnen maken. Een eigen server met AI-tools waarbij de deelnemende scholen de kosten delen.” 

‘Stapsgewijs aan de slag’ 

Voor Van Empel is AI inmiddels onlosmakelijk verbonden met zijn werk. Het scheelt hem enorm veel tijd doordat hij efficiënter werkt en zijn lessen zijn er beter door geworden. Wat geeft hij schoolbesturen mee die nog met de AI-vraag worstelen?  

“Ga er stapsgewijs mee aan de slag en formuleer realistische verwachtingen. De volgende stap is uitproberen, waarna het schoolbestuur het gesprek over het gebruik van AI moet organiseren: wat zijn voor ons de kansen en gevaren en wat hebben we nodig om daarmee om te gaan? En dat wat nodig is, dat moet het schoolbestuur dan wel faciliteren. Want als je ziet hoeveel werk AI kan verzetten, dan kan weleens blijken dat je de kosten dubbel en dwars terugverdient.” 

Lees meer over AI

• Hoe gaan we om met AI? Zo maakte het ROER College zijn beleidsplan
• Handreiking AI voor scholen