• Praktijkvoorbeeld
• |
• Artificial intelligence
• |
• po
• vo

Hoe gaan we om met AI? Zo maakte het ROER College zijn beleidsplan

Het ROER College Schöndeln formuleerde het AI-beleid voor de school. Een brede groep docenten, leerlingen, ouders en ondernemers dacht mee; schooldirecteur Mark van de Mortel, tot de zomer van 2024 directeur op het ROER College, was aanjager. “Ik wist dat AI veel impact zou krijgen op de werkdruk en op het leerproces.” 

Door de redactie

25 november 2024

7 minuten lezen

Mark van de Mortel werkt al 30 jaar in allerlei rollen bij Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML). Tegenwoordig is hij directeur van het Grescollege, maar tot de zomer van 2024 vervulde hij die rol bij een andere SOML-scholengemeenschap, het ROER College Schöndeln. Hij ‘bemoeit zich’ al decennia met alles wat zich afspeelt op het snijvlak van onderwijs en digitale technologie, bijvoorbeeld als lid van de Regiegroep ICT en Onderwijs. “Ook voordat AI een hype werd en het nieuws haalde.” 

Gigantische impact van AI 

Waarom vond Van de Mortel dat er AI-beleid moest komen? “Toen begin 2023 breed duidelijk werd hoe groot Artificial Intelligence zou worden, realiseerde ik me dat ik daar als directeur iets mee moest. Niet alleen omdat AI mijn persoonlijke interesse had – ik oefende al wat met Gemini en ChatGPT om bijvoorbeeld subsidieaanvragen te schrijven – maar vooral omdat ik me realiseerde dat AI een gigantische impact zou krijgen op ons onderwijs. Op het werk van docenten – bijvoorbeeld bij het voorbereiden van de lessen – én op dat wat zij voor hun neus krijgen als leerlingen hun opdrachten inleveren.”  

Zijn roep om aandacht voor het onderwerp vond niet direct een groot gehoor. “Op onze school werd werken met ict niet breed gedragen. Ik besefte: als AI kan helpen de werkdruk te verlagen, dan moeten we in gesprek. Dat klinkt heel polderend maar is superbelangrijk.” 

Een AI Advisory Board oprichten  

Om het gesprek over AI te openen, startte Mark van de Mortel een AI Advisory Board. “Dat was wel een gok. Ik dacht: wat als daar straks maar twee mensen op af komen? Maar ik liet me daar niet door tegenhouden; als schoolleider moet je in actie komen als je dat nodig vindt, ook als er tegenwind is. Of helemaal geen wind.” Met een flink aantal oproepen op sociale media verzamelde hij een diverse groep van 25 personen: docenten, ondersteunend personeel, ouders, leerlingen, directieleden van andere scholen, ondernemers uit de regio. Er meldden zich ook collega’s die kritisch waren over AI, die vroegen of ze wel mochten komen. Van de Mortel juichte dat toe: “Ik wilde juist dat we zorgen en gevaren zouden benoemen.”  

Onverwachte expertise onder ouders  

Grote verrassing: veel ouders bleken kennis van en ervaring met AI te hebben. “Dat wist ik niet! We hebben een lector Artificial Intelligence, een wetenschappelijk onderzoeker, een futuroloog. Die vonden het supertof om hierbij betrokken te worden. Leerlingen ook: van technasiumleerlingen die hun profielwerkstuk over AI maakten tot brugklassers die er nog niets van wisten.” Stap 1 was daarom: zorgen dat iedereen over een basiskennisniveau beschikte. “De eerste bijeenkomst ging over: wat is AI eigenlijk?”  

Hoe gaan wij in de les om met AI?  

Van de Mortel organiseerde een eerste ronde van drie sessies. “Ik had maar één doel: na die eerste ronde wilde ik een handreiking hebben over hoe wij in de les met AI zouden omgaan. Een beleidsdocument dat de docent zou helpen.” In de tweede en derde bijeenkomst besprak de AI Advisory Board daarom de toepassing van AI in het onderwijs. “Dat was een soort SWOT-analyse: wat hebben we eraan, wat zijn de gevaren en kansen?”   

Verschillende scenario’s voor AI  

Een aantal docenten moest tijdens deze bijeenkomsten een flinke drempel over. Mark van de Mortel: “Sommige docenten realiseerden zich dat ze misschien wel flink voor de gek gehouden waren. Ze vroegen zich af: Hoe controleer je of het werk van leerlingen wel echt door henzelf gemaakt is? En niet door ChatGPT? ” De groep besprak verschillende scenario’s om met AI om te gaan. Omarmen bijvoorbeeld. Of vermijden. “Het scenario ‘leerlingen verbieden AI te gebruiken’ vonden we niet realistisch. Maar we realiseerden ons: als je je opdracht op een andere manier vormgeeft, dan hoef je je niet zo druk te maken over AI. Laat leerlingen hun bron vermelden. De prompts benoemen die ze gebruikt hebben. Laat ze screenshots maken van wat ze gevonden hebben.” Het beleidsplan benoemt dit soort instructiemogelijkheden.  

Beleidsplan naar de MR  

Uiteindelijk lag er een beleidsplan, met basisprincipes en afspraken over wat leerlingen wel en niet mogen doen met generatieve AI. Er staan tips en toepassingsmogelijkheden voor docenten en andere medewerkers in, en een uitnodiging tot professionalisering. Toen het plan klaar was, stuurde Van de Mortel het naar de Medezeggenschapsraad. “Ik wilde hun instemming. Het moest geen hobbyproject van de directeur zijn, maar echt ons beleid.” Ook kregen de andere SOML-scholen het plan toegestuurd, als startdocument voor hun eigen beleidsvorming. De Advisory Board buigt zich ondertussen in een tweede ronde bijeenkomsten over sociale veiligheid, met aandacht voor deepfakes. 

Informatie breed delen  

Hoe kreeg Van de Mortel uiteindelijk iedereen mee met het AI-beleid, ook docenten die ‘tegen AI’ waren? “We bleven mensen uitnodigen om informatie te geven. Mensen uit het bedrijfsleven bijvoorbeeld. Een manager van een groot transportbedrijf kwam vertellen hoe zij AI inzetten. Iemand anders die professioneel presentaties geeft over AI, kwam dat ook bij ons doen. Ik denk dat iedere school dit soort mensen heeft, onder ouders en lokale ondernemers. Ook deelden we de resultaten van onze board met de collega’s binnen de school. En net als andere SOML-scholen hadden we een innovatiecoach. Die zetten we in om AI een plek te geven in trainingen.”  

Steek als schoolleider zelf tijd in dit onderwerp. Leerlingen voorbereiden op wat ze tegenkomen als ze de school verlaten, hoort bij je prioriteiten

Experimenteren in een AI-lab  

AI zal de komende tijd op tal van terreinen steeds belangrijker worden. Daarom vindt Van de Mortel het belangrijk om leerlingen daarop voor te bereiden. Om docenten en leerlingen te stimuleren om de mogelijkheden van AI ook zelf te gaan exploreren, wordt er nu gesproken over een AI-lab. Er is een fysieke ruimte ontworpen, waar je bijvoorbeeld robotjes kunt zien die werken met AI. “De futuroloog uit de Advisory Board werkt aan een project bij zorginstellingen die robotjes inzetten tegen eenzaamheid. Om te voorkomen dat dit kille robots worden, hebben leerlingen daar een kledinglijn voor gemaakt. Zo kunnen cliënten kiezen hoe ze hun persoonlijke buddy aankleden.”  

AI-conferenties  

Naast de Advisory Board en de trainingen voor collega’s, organiseert de school ook stichtingsbrede AI-conferenties om het thema op de agenda te krijgen. De eerste ging over AI vanuit een filosofisch en technisch perspectief, wat betekent het voor de privacy en security. De tweede AI-conferentie ging over het effect in de les. Maar daarbij ging het vooral over havo/vwo-vakken, merkt Van de Mortel op. “Komend voorjaar organiseren we een conferentie over de impact van AI op beroepsgerichte vakken.”  

De verdere uitwerking is aan Van de Mortels opvolger bij het ROER College, al blijft hij vanuit de Regiegroep betrokken bij de Advisory Board.   

Lees verder

• AI in de school – deze stappen zet je eerst
• Handreiking AI voor scholen