• Stappenplan
• |
• Artificial intelligence
• |
• po
• vo

Zo ontwikkel je AI-beleid op school

AI op school biedt nieuwe mogelijkheden maar roept ook vragen op. Hoe kom je als school tot een breed gedragen AI-beleid dat past bij jullie visie op onderwijs en de kernwaarden van de school? Hoe organiseer je het proces waarin je goed geïnformeerde keuzes maakt over AI in het onderwijs?

Door Eugenie Zwanenburg

12 juni 2024

6 minuten lezen

AI is een technologie die alle lagen van het onderwijs kan raken en zelfs de visie op leren en het curriculum behoorlijk onder druk kan zetten. Zo zijn er leerlingen en leraren die met generatieve AI experimenteren zonder ze dat van elkaar weten. Ook zijn er leermiddelen waar AI in is verwerkt, ook al zijn leraren zich daarvan niet altijd (voldoende) bewust. De verwachting is dat het aantal toepassingsmogelijkheden van AI alleen maar groter zal worden. 

Het feit dat AI op verschillende manieren de school binnenkomt, maakt het belangrijk voor scholen om te bepalen hoe ze met AI willen omgaan. Dit is geen afweging die een schoolleider in zijn eentje zou moet maken, maar die in dialoog met verschillende betrokkenen binnen school gemaakt moet worden. Met als resultaat een AI-beleid dat zorgt voor duidelijkheid en helpt bij het maken van keuzes voor de toekomst.  

Zo kom je tot AI-beleid  

Het proces om te komen tot een passend AI-beleid bestaat uit verschillende stappen. Met onderstaand stappenplan kan structuur worden aangebracht in het proces. 

Deze stappen zet je eerst 

Veel scholen hebben te maken met urgente vragen rond AI. Die moet je eerst beantwoorden, voordat je aan de slag kunt met zoiets als AI-beleid voor de lange termijn. Dat creëert rust en ruimte. In het kort:

• Weet wat erop je school speelt; ga na hoe (generatieve) AI door leerlingen en leraren wordt gebruikt. 
• Stel richtlijnen op voor generatieve AI voor leerlingen en leraren. 
• Formuleer kaders voor toetsing. 
• Start met ontdekken wat AI voor jouw school betekent; start met kennisontwikkeling en het opdoen van eerste ervaringen. 

Maatregelen voor de korte termijn

Lees hier alle maatregelen die je kunt nemen om sneller grip te krijgen op AI.

AI in de school – deze stappen zet je eerst

Heb je de urgente vragen beantwoord, dan kun je aan de slag met AI-beleid voor de langere termijn.

• Stap 1: Werk vanuit bestaande kaders en uitgangspunten

  Bepaal jullie visie op AI. Bij de start van het proces om te komen tot AI-beleid begin je natuurlijk niet helemaal met ‘een leeg blaadje’.  Werk vanuit kaders en strategische uitgangspunten die voor jouw school belangrijk zijn.  

  Denk hierbij aan:  

Waarden en visie op onderwijs 

Vorm een visie op AI die past bij de kernwaarden van je school en je visie op onderwijs. De ene school vindt bijvoorbeeld eigenaarschap van de leerling heel belangrijk, de andere legt meer nadruk op een onderzoekende houding. Verschillende uitgangspunten leiden tot verschillende keuzes.  

Zorg ervoor dat publieke waarden als rechtvaardigheid, menselijkheid en autonomie tezamen met de kernwaarden van je school het centrale uitgangspunt zijn in de gesprekken over de visievorming over AI in je school. Let daarbij ook op andere belangrijke waarden zoals kansengelijkheid, inclusie en privacy. 

Het belang van de leerling 

Heb aandacht voor de mogelijke impact van technologie op pedagogisch-didactisch handelen en het sociaal-emotioneel welzijn van de leerling. Vraag je steeds af waarom je iets nieuws zou willen en reflecteer en toets of de nieuwe toepassing ook daadwerkelijk doet wat je beoogt. 

Bestaand beleid voor digitalisering 

AI is een vorm van technologische en digitale innovatie. Probeer je nieuwe AI-beleid te integreren in bestaand (digitaliserings)beleid als je dat al hebt. Houd het digitaliseringsbeleid tegen het licht. Bevat het de juiste uitgangspunten en voorwaarden om AI in mee te nemen?   

• Stap 2: Formuleer het AI-beleid 

  Na het creëren van rust en ruimte en het vaststellen van de kaders kan worden gestart met het nadenken en praten over het gewenste AI-beleid. Initieer hiertoe gesprekken met leraren, leerlingen, ouders en de medezeggenschapsraad over de impact van AI op verschillende onderwerpen: 

• Sociale veiligheid en het pedagogisch klimaat – denk aan nepnieuws, deepfakes en invloed van AI op de relatie tussen leraar en leerling en tussen leerlingen onderling.  
• Jullie onderwijs – denk aan nieuwe mogelijkheden en onderwijstoepassingen dankzij AI, maar ook aan het genereren van lesplannen en toetsen voor de leraar of andere manieren waarop leerlingen kunnen leren. 
• De rol die onderwijsinnovatie heeft in de school – in hoeverre vinden jullie het van belang om ‘voorop te lopen’ in het experimenteren met technologie? 
• De bedrijfsvoering – denk aan mogelijkheden op het gebied van kwaliteitszorgsystemen en financieel beheer. 

Wil je hier meer over weten? Lees de artikelen die we over deze onderwerpen hebben gepubliceerd. 

Denk vooraf na over de wijze waarop je de gesprekken met de leraren, leerlingen en ouders wilt inrichten en voeren. Gebruik je daar enkel de al bestaande momenten en overlegvormen in je school voor of richt je daarvoor een tijdelijke structuur in? Wil je werken met een vaste gespreksleidraad of juist niet?

Probeer in de gesprekken weg te blijven van een stellingname in de zin van voor of tegen, goed of fout. Dat leidt enkel tot polarisatie. Bepreek de kansen en de risico’s die je ziet en stel vast hoe, in welke mate en op welke manier je AI wel of niet wil inzetten, passend bij jouw school, jouw kernwaarden en jouw onderwijsvisie. 

Stel op basis van alle inzichten en verkregen informatie uit de verschillende gesprekken een concept-AI-beleid voor jullie school vast en bespreek dit wederom met de verschillende betrokkenen. Hierna kun je het AI-beleid maken. 

• Stap 3: Wees transparant en communiceer

  Zorg voor een navolgbare en transparante onderbouwing van de afwegingen en keuzes die gemaakt zijn om tot jullie AI-beleid te komen. Communiceer daar helder over naar alle betrokkenen; leraren, leerlingen, ouders en MR. 

  Zorg voor heldere criteria die bepalen wanneer het geformuleerde AI-beleid een succes is en wanneer bijsturing nodig is. Stel vast wanneer reflectie op het AI-beleid plaatsvindt. Neem het op in de reguliere PDCA-cyclus. 

  Spreek duidelijk af wat wel mag en wat niet mag voor zowel leerlingen als leraren en faciliteer scholing. Zorg dat zowel leerlingen als leraren bekend zijn met relevante wetgeving. Denk hierbij ook aan zaken als auteursrecht en privacy. Communiceer goed en duidelijk over de gemaakte regels en afspraken en de naleving daarvan. 

• Stap 4: Blijf leren, wees adaptief

  Het AI-beleid is niet statisch of in beton gegoten, maar kan veranderen op basis van nieuwe inzichten of ontwikkelingen in de toekomst. Houd ruimte om flexibel te zijn.  

  Faseer innovatie, blijf bij je eigen kernwaarden en bewaak de samenhang. Zorg voor een passende veranderstrategie en een passend verandertempo in je school zodat medewerkers zich erin kunnen vinden. 

  Houd er rekening mee dat AI op allerlei manieren de school in komt maar dat er tegelijkertijd ook nog veel wetenschappelijk onderzoek nodig is. Het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) onderzoekt vanuit verschillende perspectieven hoe AI verantwoord in te zetten in onderwijs. De verwachting is dat de komende jaren meer zicht komt op een bewuste en verantwoorde inzet van AI in de klas. 

Lees verder

• AI in de school – deze stappen zet je eerst
• Vier in balans: een betrouwbaar houvast bij keuzes voor ict-inzet