- Stappenplan
- |
- Artificial intelligence
- |
- po
- vo
Zo werk je op school aan AI-professionalisering
Artificial intelligence is voor veel mensen een nieuwe, onbekende technologie. De schoolleider staat voor de uitdaging om het team hierin mee te nemen en te werken aan AI-professionalisering. Hoe pak je dat op?
Door Eugenie Zwanenburg
Als schoolleider stimuleer en ondersteun je leraren om nieuwe competenties te ontwikkelen die aansluiten bij de veranderende onderwijspraktijk. AI is een voorbeeld van een technologische ontwikkeling die vraagt om nieuwe kennis en vaardigheden en een kritische en onderzoekende houding van mensen die ermee aan de slag gaan. Kortom, professionalisering op gebied van AI.
AI-professionalisering bestaat in de basis uit twee elementen:
- Kennis over AI opbouwen; weten wat het is en wat de kansen en risico’s zijn.
- Collectieve ervaringen opdoen over het gebruik op school: wat zijn kansrijke toepassingen en wat past bij jouw school?
Voor een effectieve professionalisering is het cruciaal dat het team een gezamenlijk proces doormaakt. Dat betekent samen met leraren, ondersteunend personeel en leerlingen ontdekken hoe je met AI wil omgaan. Dat je het samen doet, betekent overigens niet dat alle teamleden op hetzelfde tempo de verandering doormaken, en dat is ook niet erg. Professionalisering vraagt om maatwerk.
Hieronder staan vijf stappen waarmee je als schoolleider tot een passende AI-professionaliseringsaanpak voor het team komt.
-
Stap 1: Zorg voor een professionaliserings- of verandervisie
Technologie zoals AI vormt een nieuwe ontwikkeling binnen het onderwijs. Scholen moeten ontdekken wat dit voor hen betekent. Dit verschilt per school; het hangt af van de visie op onderwijs en de wensen en behoeften van het onderwijzend en ondersteunend personeel om iets met AI te gaan doen. Iedere leraar heeft zijn eigen voorkeuren en behoeften. Bedenk: verandering en professionalisering zijn geen lineair proces – het is per school afhankelijk wat wel en niet werkt.
Ga na welke andere verandertrajecten bij jou op school zijn geweest, bedenk welke factoren toen het succesvol of niet succesvol maakten en gebruik deze inzichten ook bij AI. AI is immers niet de eerste en zeker niet de laatste verandering die de school doormaakt.
-
Stap 2: Vergroot de kennis en vaardigheden over AI binnen het team
Zorg voor een passend trainingsaanbod dat aansluit op de visie die je in stap 1 hebt geformuleerd. Kijk hoe je in het trainingsaanbod rekening kunt houden met leer- en ontwikkelbehoeften van individuele teamleden. Het trainingsaanbod kan bestaan uit:
- Het vergroten van kennis: wat betekent AI binnen de onderwijscontext? Artikelen uit de ‘Handreiking AI voor scholen’ kunnen daarbij helpen. Daarnaast kun je gebruikmaken van betrouwbare kennis en informatie van het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) of van de Nationale AI-cursus.
- Het opdoen van nieuwe vaardigheden: hoe kun je binnen de klas met generatieve AI aan de slag? Denk aan lesvoorbereiding, automatisch nakijken of andere middelen met AI ter ondersteuning van het leerproces. Een nieuwe vaardigheid bij het gebruik van generatieve AI is prompting: het invoeren van opdrachten en vragen zodat deze de output geeft waarnaar jij op zoek bent.
Procesbegeleiding en advies
Het zoeken naar passende trainingen is niet eenvoudig: het particuliere trainingsaanbod op het gebied van AI is zeer uitgebreid en groeiende. Zoek naar een evenwichtig aanbod met zowel aandacht voor kansen als voor beperkingen. Hierbij kan je je ook laten bijstaan door een onafhankelijk adviseur of procesbegeleider met AI-kennis en –kunde. Of kijk eens wat jouw vakvereniging aanbiedt voor nascholing op gebied van AI.
-
Stap 3: Verken samen wat kansrijke toepassingen zijn
Ook als er op school nog weinig ervaring met AI is opgedaan, is het slim om op kleine schaal kansrijke toepassingen met het team te verkennen. Vorm bijvoorbeeld een expertgroepje met collega’s die gemotiveerd zijn om AI verder te ontdekken. Kijk voor inspiratie eens naar tips op Leraar24.
Door zelf met AI aan de slag te gaan, ontdekken medewerkers wat de technologie wel en niet kan. Door kleinschalig te oefenen, neem je eventuele handelingsverlegenheid weg en werk je aan gemeenschappelijke taal. Tijdens dit proces doe je collectieve ervaringen op die waardevol zijn bij een gezamenlijk ontwikkel- en veranderproces. Samen ontdek je wat bij jouw school en team past.
Wil je nog niet met AI op school experimenteren? Er zijn ook diverse community’s en leernetwerken waar je je laagdrempelig bij kan aansluiten. In deze groepen delen onderwijsprofessionals goede voorbeelden en valkuilen met elkaar. Het kan veiliger voor een school voelen om in deze groepen eerst inspiratie op te doen. Ga als schoolleider na of er vanuit jouw schoolbestuur al een leernetwerk AI bestaat of start er zelf een op. Verenig je zodat je ervaringen kunt uitwisselen, gezamenlijk kunt leren en budget hebt om praktijkdeskundigen in te huren die je helpen te professionaliseren.
-
Stap 4: Organiseer reflectiemomenten om ervaringen met elkaar te delen
Maak tijd vrij voor het uitwisselen van opgedane ervaringen. Reflectie is belangrijk om samen te kunnen leren. Leraren die bepaalde trainingen hebben gevolgd, kunnen hier bijvoorbeeld in een teamoverleg over vertellen: welke positieve of negatieve ervaringen hebben zij opgedaan?
Gebruik de reflectiemomenten niet alleen om de gevolgen van AI voor het leerproces te bespreken, maar bedenk ook wat er pedagogisch op het spel staat in de omgang met AI: wat betekent een AI-tool voor de vorming van kinderen tot volwassen zelfstandigheid? Wat zegt dit over onze pedagogische visie op AI?
Er is geen eenduidig antwoord op de vraag of AI goed of slecht is; het gebruik van AI kan bepaalde onderwijswaarden versterken en andere juist nadelig beïnvloeden. Voer hierover het gesprek. Gebruik als hulpmiddel de tips uit het artikel Waarden Wegen bij AI.
-
Stap 5: Denk ook aan je eigen professionele ontwikkeling
Denk als schoolleider ook aan je eigen professionele ontwikkeling. Hoe comfortabel voel jij je bij AI? Vergeet niet om tijd en ruimte vrij te maken voor je eigen leerproces. Denk bijvoorbeeld aan het Leertraject Regie op Digitalisering van de PO-raad en VO-Raad.
Door het goede voorbeeld te geven, inspireer je de rest van het team om ook aan de slag te gaan.
Daarnaast geldt dat AI niet alleen voor het primaire (leer)proces belangrijk is, maar dat AI ook kansen biedt om de schoolorganisatie en secundaire processen efficiënter in te richten. Het is raadzaam als schoolleider om de mogelijkheden hiervoor te verkennen.
AI-bekwaamheid van de leraar
Ontwikkelingen met AI kunnen zo snel gaan dat teamleden ze niet kunnen bijbenen en zich van de technologie afkeren. Leraren kunnen AI bijvoorbeeld gaan negeren of eromheen bewegen. Dit is een begrijpelijke reactie, maar draagt uiteindelijk niet bij aan visie- en duurzame onderwijsontwikkeling.
De schoolleider heeft de uitdaging om teamleden in de verandering mee te nemen: ga het gesprek aan en bied ruimte om AI te verkennen. Deel opgedane kennis en ervaringen met elkaar en laat het team gezamenlijk vaststellen wat kansrijke AI-toepassingen voor jouw school zijn. En omgekeerd: wat onwenselijke toepassingsvormen zijn.
Op deze manier kunnen medewerkers beter met AI leren omgaan. En zo leerlingen ook beter leren begeleiden als zij binnen het onderwijs AI gebruiken of buiten school met AI in aanraking komen.
Onderdeel van de ‘Handreiking AI voor scholen’
Deze online handreiking helpt scholen om bewuste en verantwoorde keuzes te maken over het gebruik van artificial intelligence. Je vindt er verschillende artikelen met tips en verdiepende informatie over AI.
