- Praktijkvoorbeeld
- |
- Leermiddelen
- |
- mbo
Virtual reality gebruiken bij veiligheidsopleidingen mbo
Hoe kan virtual reality het onderwijsproces op het mbo ondersteunen? Landstede MBO deed daar onderzoek naar. Dat resulteerde niet alleen in een visie, maar ook in een concrete aanpak voor meerdere opleidingen waarmee studenten vaardigheden in een virtuele wereld oefenen. “Omdat we zelf beter weten wat technisch wel en niet kan, kunnen we de onderwijsvraag beter vertalen naar een oplossing in VR en dus ook beter overdragen aan de programmeurs die de scenario's maken”, zegt projectcoördinator Hedy Siemerink.
Door Eva Leurink
Landstede MBO in Harderwijk verwachtte net als veel andere mbo’s veel van virtual reality (VR). De Veiligheidsacademie Noordwest Veluwe (VANWV), onderdeel van Landstede MBO waar studenten hun veiligheidsopleidingen volgen, wilde daarom VR gaan inzetten. Om te voorkomen dat de hardware na enige tijd in de kast belandde, zoals op andere scholen vaak gebeurde, deed VANWV eerst onderzoek onder docenten, studenten en bedrijfsleven. Ze keken naar hoe VR het onderwijsproces zou kunnen ondersteunen. Dat resulteerde in een visie: VR moet iets bijdragen aan het reguliere leerproces door altijd een leerervaring aan te bieden, met de nadruk op ervaring.
Uit het onderzoek rolde verder een plan om een aantal scenario’s te ontwikkelen voor meerdere opleidingen waarmee studenten vaardigheden oefenen in een virtuele wereld, voordat zij de beroepspraktijk ingaan. Deze scenario’s zijn opgenomen in het curriculum van de opleidingen en een vast onderdeel van het onderwijs geworden.
Ook keek het projectteam naar de facilitaire kant: hoeveel en welke soort VR-brillen (met bedrading om vertraging in beeld die misselijkheid kan veroorzaken te voorkomen) en bijbehorende controllers kunnen we het beste gebruiken? Hoeveel extra schermen zijn er nodig, waarmee docent en medestudenten kunnen meekijken met de student die de VR-bril op heeft? Kunnen onze computers zware VR-applicaties draaien of hebben we nieuwe hardware nodig? Verder dachten ze na over het proces.
Leerlingen oefenen in de VR-omgeving.
© VANWV
Inrichting VR-ruimte en VR-lesproces
De VANWV heeft een trainingsruimte binnen de school ingericht met VR-apparatuur waar studenten hun vaardigheden kunnen oefenen in virtual reality. Die ruimte noemen zij de VRcade. Om ervoor te zorgen dat de VR-ruimte ook echt benut zou worden, wilde het projectteam dat docenten die net als andere klaslokalen reserveren tijdens lesuren. Docenten krijgen tijdens de les ondersteuning van een extra instructeur, die er onder andere voor zorgt dat de apparatuur van tevoren klaar staat en dat storingen tijdens de les meteen worden verholpen. Dat ontzorgt de docenten. Daardoor kunnen zij zich beter richten op de studenten en het leerproces.
De VR-ruimte is bewust open ingericht. Zo houdt de docent overzicht en overwicht op de groep studenten. De ruimte is ingedeeld in acht speelvelden. Elk veld bestaat uit dezelfde apparatuur:
- een computer waar het scenario op draait
- een VR-bril waarmee de student de VR-ervaring opdoet
- een set hand controllers waarmee de student handelingen verricht in de virtuele wereld
- twee schermen waar medestudenten en de docent op kunnen meekijken
Binnen de velden ligt zeil op de grond, waarbij de randen bestaan uit tapijttegels. Door dit verschil in ondergrond voelen de studenten, ook met de VR-bril op, of zij binnen of buiten het veld staan. Binnen de vakken kunnen de studenten zich vrij bewegen. De studenten gaan in groepjes van drie aan de slag, waarbij ze om beurten het VR-scenario doorlopen en elkaar feedback geven.
Geleerde lessen over inzet VR
Het project was het eerste jaar gericht op het maken van 4 scenario’s en het aanschaffen van hardware. Projectcoördinator Hedy Siemerink vertelt hierover: “We zijn eerst heel hard op de rem gaan staan, want we wilden eerst onze visie bepalen en de vragen beantwoorden. Waarom wil je VR inzetten bij onze onderwijsambities? Wat zou VR dan kunnen bijdragen aan het leerproces? En hoe zou dat dan moeten werken? Het is belangrijk om hierover in gesprek te gaan met collega’s.”
Al snel bleek een grote behoefte aan meer deskundigheid op dit gebied. Daarom kreeg Hedy Siemerink de ruimte om zich volledig te verdiepen in de toepassing van VR in het mbo-onderwijs. Dankzij alle opgedane kennis en ervaringen, weet de VANWV nu beter wat ze wil en hoe ze dat kan organiseren. “Omdat we zelf beter weten wat technisch wel en niet kan, kunnen we de onderwijsvraag beter vertalen naar een oplossing in VR en dus ook beter overdragen aan de programmeurs die de scenario’s maken”, zegt Siemerink.
VR-scenario’s van Landstede MBO
Een van de VR-scenario’s van Landstede MBO is bedoeld voor het doorlopen van protocollen voor de opleiding ‘Handhaver, toezicht en veiligheid’ en het uitvoeren van bijbehorende handelingen. Op een virtueel kantoor ontvangt de student een melding van een overtreding van een burger op straat. Voor het naar buiten gaan, moet hij/zij de juiste uitrusting verzamelen. Op de plaats van bestemming ziet de student een auto geparkeerd staan op een zebrapad. Hij kan de bestuurder aanspreken en vragen om zijn identiteitsbewijs. Via spraakherkenning wordt de juiste formulering getoetst. Zegt de student wel echt “identiteitsbewijs” en bijvoorbeeld niet “id-kaartje”? De bestuurder reageert op wat de student zegt. Hij kan meewerken, boos worden of wegrijden als de student het identiteitsbewijs te vroeg teruggeeft. Aan het eind van het scenario ziet de student zijn score. Hierbij staat ook aangegeven hoe de bestuurder het contact heeft ervaren. De student krijgt feedback op wat hij goed heeft gedaan en wat hij de volgende keer anders kan aanpakken.
Studenten kunnen ook andere scenario’s doorlopen. Zo kunnen studenten van de opleiding Beveiliging protocollen oefenen bij het scenario ‘Brand en sluitronde’. Studenten krijgen hiermee inzicht in welke handelingen zij goed hebben verricht en wat aandachtspunten zijn. Bij het scenario ‘Checkpoint’ leren studenten van de vakrichting Grondoptreden een checkpoint uitvoeren. Het doel is dat de studenten leren kalm en efficiënt te handelen terwijl ze onder druk staan. Een laatste voorbeeld is een scenario waarbij studenten van de opleiding Veiligheid en vakmanschap leren klinisch redeneren en prioriteren. Dat doen ze aan de hand van patiënten in een virtueel militair veldhospitaal of bij een patiënt die in een virtuele militaire ambulance ligt.
Adviezen en tips voor implementatie VR-lessen
Kijk vanuit het kwalificatiedossier hoe VR de didactiek kan ondersteunen
Een kwalificatiedossier verandert nauwelijks, maar een teamleider of de samenstelling van een team kan wel zomaar veranderen. Kijk daarom naar hoe je VR duurzaam en gericht kunt inzetten.
Zet VR in als aanvulling op je bestaande curriculum en niet als vervanging
De meerwaarde van VR zit in het kunnen oefenen van vaardigheden, voordat studenten de praktijk in gaan. Ze kunnen bijvoorbeeld in een veilige situatie oefenen met hoe te reageren op iemand die verward of boos is. De reflectie achteraf helpt een student om inzicht te krijgen in waarom hij of zij zo heeft gehandeld. Dat maakt het in de praktijk minder eng.
VR biedt alleen meerwaarde als leermiddel als het een beleving meegeeft
VR ondersteunt ervaringsgericht leren. Als de beleving van de student niet centraal staat, dan is VR niet de juiste deze technologie om in te zetten en kun je beter een ander leermiddel kiezen.
Kennis en ervaringen delen
De VANWV heeft nu vijf jaar ervaring met het ontwikkelen van VR-scenario’s in het mbo en is bereid om andere scholen te ondersteunen bij onderzoek, voorbereiding en implementatie van VR. Bovendien werkt de VANWV graag samen met andere scholen om VR in mbo-onderwijs te verduurzamen. Wil je ook VR gaan toepassen, wil je sparren of een workshop volgen? Neem dan contact op met Teus Timmer of Hedy Siemerink bij VANWV in Harderwijk.