• Opinie
• |
• Beleid en organisatie
• |
• po
• vo

Data en onderzoek zorgen voor een scherpe blik

Weten waar je het over hebt. Handelen op basis van onderzochte resultaten, anders gezegd: ‘evidence-based’ of ‘evidence-geïnformeerd’. Sla ons Jaarplan uit 2023 erop na en je leest deze term vaak terug. Wat mij betreft mogen we dit nóg vaker lezen, dat is een persoonlijk voornemen voor het volgende jaarplan (daarvoor treffen we nu de voorbereidingen). Waarom krijgen onderzoek en data van mij het podium vandaag? Omdat ik denk dat we hier veel meer uit kunnen halen dan we nu al doen.

Door Larissa Zegveld

14 juli 2023

5 minuten lezen

Bij Kennisnet voeren we al jaren (monitorings)onderzoeken uit. Dat is business as usual, zou ik haast willen zeggen. We hebben aan het begin van dit jaar een uiterst nuttige stap gezet met de opzet van MYRA, de nieuwe monitor digitalisering funderend onderwijs. Het is de eerste monitor waar alle thema’s die horen bij digitalisering samen komen. Onderzoeker Nadira Saab van Kennisnet presenteerde de eerste resultaten van MYRA tijdens het congres OnderwijsInzicht. 

Veel bestuurders van po- en vo-scholen hebben de monitor ingevuld. Dit is nuttig voor de sector omdat we zo een goed beeld krijgen van digitalisering op scholen én het is nuttig voor de scholen zelf, omdat ze een specifieke rapportage over hun eigen school kunnen ontvangen.

Ontwikkelingen op de leermiddelenmarkt 

We kunnen nog veel meer met data. Collega-adviseur Willem-Jan van Elk bracht dit jaar de ontwikkelingen op de leermiddelenmarkt in het voortgezet onderwijs in beeld aan de hand van cijfers. Die leermiddelenmarkt verandert fundamenteel, onder meer vanwege het LiFo-product van uitgeverijen. Uit een toekomstverkenning van SIVON waar wij aan meewerkten blijkt dat de traditionele leermiddelendistributie in het voortgezet onderwijs behoorlijk onder druk staat. Ondertussen zien we dat scholen zoeken naar manieren om flexibeler om te gaan met leermateriaal zodat er meer personalisering mogelijk is én de aanschaf van leermiddelen betaalbaar blijft.   

Gepersonaliseerd leren en de rol van data 

Het onderwijs barst van de ambitie, zeker ook op het gebied van gepersonaliseerd leren. En een behoorlijk deel van die ambities kunnen we realiseren door slim om te gaan met leermateriaal. In het programma Impuls Open Leermateriaal geven samenwerkende partijen deze ambitie een flinke duw vooruit. Ik nodig je van harte uit om nog eens te kijken op de website openleermateriaal.nl, daar vind je voorbeelden van projecten rond open leermateriaal waardoor scholen beter onderwijs op maat kunnen bieden. En ook hier ben ik weer erg te spreken over de onderzoekskant, want in het programma is veel ruimte voor evaluatie en onderzoek rond open leermateriaal.

We zien dat data-analyse ook een steeds belangrijkere rol speelt in bestaande lesmethodes van commeriële aanbieders en uitgeverijen. Algoritmen bepalen dan voor een deel welk leerpad een leerling volgt en hoe prestaties worden beoordeeld. In de publicatie Krassen op het dashboard schetste adviseur Remco Pijpers al de invloed van adaptieve leersystemen op de professionele ruimte van de leraar. Ik zou nog wel een stap verder willen gaan: wat wéten we eigenlijk precies van de algoritmen in die systemen? Hoe transparant zijn ze? We zien inmiddels de noodzaak om hier meer onderzoek naar te doen, zoals dat gebeurt in het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI). Dit soort onderzoek juich ik dus van harte toe en bij Kennisnet werken we nauw samen met NOLAI. De ervaringen en onderzoeksresultaten van dit instituut gebruiken wij weer in onze advisering. 

Kijken welke impact we zelf hebben 

Niet in de laatste plaats kijken we ook naar onszelf, want wie hard roept moet zelf het goede voorbeeld geven. Kennisnet heeft een scala aan producten, voorzieningen en diensten. Enkele daarvan laten we nu onderzoeken door middel van een impactmeting. Hoe staat het met de bekendheid, hoe worden ze gebruikt en… wat is de impact op het onderwijsveld? We bekijken nu de eerste resultaten én we onderzoeken daarmee ook meteen of deze manier van onderzoek ons genoeg inzicht geeft. Na de zomer kunnen we met de resultaten en conclusies aan de slag. Nog even wachten dus.

Meer aandacht voor onderzoek en data in onze eigen plannen en in de plannen en visies waar wij een bijdrage aan leveren. Dat is mijn goede voornemen waar je na de zomervakantie ongetwijfeld nog meer van gaat horen. Ik wens iedereen een fijne vakantie! 

Over de auteur Larissa Zegveld

Larissa Zegveld is directeur-bestuurder van Kennisnet