• Stappenplan
• |
• Beleid en organisatie
• |
• po
• vo

Smartphonebeleid op school: deze stappen helpen je op weg

Sinds 1 januari 2024 geldt een nieuwe landelijke richtlijn in het voortgezet onderwijs voor smartphones en andere devices in de les. Vanaf het schooljaar 2024/2025 geldt de afspraak ook voor het primair onderwijs en het gespecialiseerd onderwijs. De richtlijn is dat dit soort apparatuur alleen nog wordt gebruikt voor educatieve doelen.

Door Remco Pijpers

15 februari 2024

7 minuten lezen

Dat is afgesproken in een hoofdlijnenakkoord tussen het ministerie van OCW en organisaties van leerlingen, ouders, leraren en schoolbestuurders. Het is aan scholen zelf om dit concreet voor hun situatie in te vullen. Een goed beleid is daarbij essentieel. Daar hebben zowel leerlingen als leraren baat bij. De publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’ en het bijbehorende stappenplan helpen scholen op weg bij het opstellen van een helder smartphonebeleid.

‘Nee, tenzij’-principe

De landelijke afspraak moet bevorderen dat devices zoals smartphones, tablets en smartwatches geen onnodige afleiding veroorzaken in de klas. Ofwel: geen devices meer tijdens de les, tenzij ze worden gebruikt voor lesdoeleinden. Scholen wordt gevraagd om actief beleid te maken op dit ‘nee, tenzij’-principe. 

Bij het opstellen van smartphonebeleid komen verschillende vragen naar voren. Zetten we de telefoon voor onderwijsdoelen in, of is het apparaat helemaal niet welkom in de klas? Mogen leerlingen in de pauzes wel op hun telefoon, of geldt er een totaalverbod?  En wat zijn uitzonderingen op de regels?

Schoolbeleid voor smartphones

Zo heeft de school allerlei keuzes te maken. Gebruik hiervoor het stappenplan in dit artikel. Je vindt de stappen ook in de publicatie ’Schoolbeleid voor smartphones’. Hierin staan veel praktijkvoorbeelden, tips, inzichten uit de praktijk en actueel wetenschappelijk onderzoek. De publicatie is geactualiseerd op basis van de landelijke richtlijn. De publicatie is bedoeld voor het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het gespecialiseerd onderwijs.

Stappenplan smartphonebeleid

Gebruik dit stappenplan voor het ontwikkelen en naleven van schoolbeleid voor smartphones. Een uitgebreide beschrijving van de stappen vind je in de publicatie. 

1. Bepaal de huidige situatie

• Wat is de visie op onderwijs van de school en welke plek heeft digitalisering daarin? In hoeverre is er al een visie op de rol van smartphones op school? Zetten wij smartphones al educatief in? Gebruiken leerlingen devices op school ook op een niet-educatieve manier, bijvoorbeeld voor sociale media?
• Wat zijn de huidige schoolregels voor smartphones en andere devices? Wat zijn de ervaringen met dit beleid? Wat gaat goed, wat kost moeite? Is het beleid in lijn met het uitgangspunt ‘nee, tenzij’?
• In hoeverre zet onze school de smartphone op een praktische manier in, bijvoorbeeld om informatie door te geven aan de leerlingen of kluisjes te openen? 

2. Organiseer gesprekken met leraren, leerlingen en ouders

• Betrek leraren zo vroeg mogelijk in het proces, zodat het beleid aansluit bij de lespraktijk.  
• Betrek ouders bij de invulling van het besluit, bijvoorbeeld via de medezeggenschapsraad of een ouderavond.  
• Betrek leerlingen. Dat kan via de leerlingenraad of in bredere sessies met leerlingen.  
• Overweeg om verschillende groepen in de school (docenten, leerlingen, ouders, schoolleiding) samen in gesprek te laten gaan over het beleid.  
• Bespreek hoe het nieuwe beleid zo goed mogelijk aansluit op de specifieke situatie van de school. Hulpvragen hierbij zijn:
  • Hoe kijken wij aan tegen de rol van de smartphone en andere devices op school?    
  • Willen we de smartphone toestaan voor educatief gebruik, of willen we de smartphone helemaal verbieden in de klas? Wat is de motivatie?  
  • Als we het gebruik van smartphones in de klas toestaan, hoe zorgen we er dan voor dat deze uitsluitend educatief gebruikt worden?  
  • Moeten we smartphones verder wel toestaan in de school, of kan er beter een verdergaand verbod gelden? Wat is de motivatie?     
  • Mogen leraren een smartphone gebruiken als er een verbod voor leerlingen geldt? En zo ja, met welk doel en wanneer?   
  • Wat is de ondersteuningsbehoefte bij leraren en onderwijsondersteunend personeel  om het voorgenomen beleid te laten werken in de (les)praktijk?

3. Stel het voorgenomen beleid vast

• Formuleer het beleid op basis van de gevoerde gesprekken zo helder mogelijk met aandacht voor de volgende zaken:
  • De doelstellingen van het beleid.
  • De vraag (indien aan de orde) wat de school precies verstaat onder goed educatief gebruik.
  • Oplossingen voor praktische knelpunten die ontstaan als leerlingen hun smartphone niet mogen gebruiken, zoals het doorgeven van roosterwijzigingen, berichtverkeer met leerlingen, bereikbaarheid van leerlingen, het openen van de kluisjes of het gebruik van tweefactorauthenticatie.
  • Uitzonderingen, bijvoorbeeld op het gebied van medische of sociale veiligheid. 
  • Hoe de school aandacht besteedt aan digitale geletterdheid. Met onder meer aandacht voor digitale afleiding, beïnvloeding via sociale media en digitaal deelnemen aan de maatschappij. Dit kan bijvoorbeeld een plek krijgen in de mentorlessen.
  • Digitale sociale veiligheid: ook als telefoons niet zijn toegestaan in de klas, krijgen leerlingen te maken met digitaal pesten. Ook leraren kunnen slachtoffers zijn van grensoverschrijdend online gedrag.
  • De sancties bij het overtreden van de regels.
• Zorg voor instemming van de medezeggenschapsraad (MR) en vervolgens ook een correcte aanpassing van het leerlingstatuut.

4. Communiceer duidelijk

• Laat leraren en leerlingen, maar ook ouders ruim voor invoering weten wat het (gewijzigde) smartphonebeleid is, wat de motivatie is voor dit beleid en hoe dat aansluit op de visie van de school. 
• Wees helder over de sancties bij het overtreden van de regels. Blijf vertellen over de gevolgen als leerlingen toch hun smartphone of andere devices voor niet-educatieve doeleinden gebruiken in de klas.
• Maak ruimte om nieuwe medewerkers, ouders en leerlingen bij te praten over het gekozen beleid.    
• Neem het beleid op in de nieuwe schoolgids.

5. Zorg dat het beleid gedragen wordt en blijft

• Heb aandacht voor de ondersteuningsbehoefte bij leraren en onderwijsondersteunend personeel om het voorgenomen beleid te laten werken in de (les)praktijk.
• Voer op structurele basis gesprekken met ouders, leerlingen, leraren en onderwijsondersteunend personeel. Herhaal waarom voor het beleid gekozen is en wissel ervaringen uit.
• Blijf continu werken aan de (nieuwe) routines en ruim momenten in om hier aandacht aan te besteden, bijvoorbeeld na vakanties. Zo blijft voor iedereen helder wat het gewenste gedrag is rondom het gebruik van smartphones.
• Werk aan een cultuur waarin het oké is om elkaar aan te spreken op het naleven van de gemaakte afspraken. Werk ook aan een cultuur van positieve en warme aandacht voor de leerling.
• Heb aandacht voor het voorbeeldgedrag van schoolleiding, leraren en onderwijsondersteunend personeel.

6. Evalueer het beleid en stel bij waar nodig

• Kies vaste momenten om de ervaringen en ondersteuningsbehoefte van alle betrokkenen uit te vragen, bijvoorbeeld via enquêtes, groepsgesprekken en oudercontactmomenten.
• Bespreek de knelpunten bij het uitvoeren van het beleid of bij gedrag rond smartphones en bekijk hoe je deze kunt verhelpen.
• Stel het beleid bij wanneer dit nodig blijkt. En doorloop de cyclus eventueel opnieuw vanaf stap 2.

Schoolbeleid voor smartphones – februari 2024

pdf | 6.99 MB

De publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’ bevat naast praktijkvoorbeelden, tips, inzichten uit de praktijk en actueel wetenschappelijk onderzoek, een stappenplan voor het ontwikkelen en naleven van een eigen smartphonebeleid. We hebben deze publicatie geactualiseerd in februari 2024.

Download Lees direct