• Uitleg
• |
• Informatiebeveiliging en privacy
• |
• po
• vo
• mbo

Foto’s en video’s van leerlingen delen en gebruiken

Een foto of video zegt iets over de persoon die erop staat. Je kunt er ras, etniciteit en soms zelfs geloof uit afleiden. Foto’s en video’s zijn daarom ook persoonsgegevens. Je mag ze dus niet zo maar publiceren of delen.

Door de redactie

20 april 2020

6 minuten lezen

Met delen wordt niet alleen bedoeld delen op sociale media, maar ook het laten zien van die foto’s in lessituaties of tijdens een ouderavond. We beschrijven hier wanneer je wel en niet toestemming moet vragen voor het gebruiken en delen van foto’s en hoe je om toestemming vraagt.

Foto voor identificatie

Toestemming vragen is niet altijd nodig. Gebruik je een foto voor identificatie? Voor bijvoorbeeld het leerlingadministratiesysteem? Dan heeft een school een zogeheten ‘gerechtvaardigd belang’ om een foto te gebruiken. Het is voor school belangrijk om altijd een leerling te kunnen identificeren. Toestemming vragen is dan niet nodig. Let op: je mag de foto alleen gebruiken om de leerlingen te identificeren. Je mag de foto niet bewaren.

Knutselen en tekenen met foto’s

Maak je bij knutsel- en/of tekenactiviteiten gebruik van een foto? Bijvoorbeeld bij het maken van een Moederdagcadeautje met een pasfoto? Of een zelfportret aan de hand van een foto? Ook dan is er geen toestemming nodig. Wil je de zelfportretten met de bijbehorende pasfoto’s in de schoolkrant of op de website zetten? Dan is er wél toestemming nodig.

Schoolfotograaf

De schoolfotograaf maakt foto’s van leerlingen. Dat zijn persoonsgegevens. Afhankelijk van de afspraken die de school met de fotograaf maakt is de fotograaf verwerkingsverantwoordelijke of verwerker. Hoe dit precies zit kun je lezen in het advies Schoolfotograaf en AVG.

Klassenfoto

Voor het maken van een klassenfoto heb je altijd toestemming nodig van de leerlingen die erop komen. Vraag leerlingen of ouders dus altijd toestemming voor het maken en delen van de klassenfoto via je toestemmingsformulier. Heb je van een leerling geen toestemming voor de klassenfoto ontvangen? Dan gaat hij of zij dus niet op de foto.

Toestemming door 1 of 2 ouders

Zijn leerlingen jonger dan 16 jaar? Dan moeten ouders toestemming geven voor het gebruik van beeldmateriaal. Voor de wet is toestemming van één van beide ouders voldoende. Weet je als school dat de andere ouder liever geen toestemming geeft? Dan moet je van beide ouders toestemming hebben om foto’s van de leerling te kunnen gebruiken. Voor het intrekken van de toestemming is de mededeling van één ouder genoeg. Vraag bij twijfel echter altijd om twee handtekeningen of gebruik de foto voor de zekerheid niet.

Ouders of pers die foto’s en video’s maken

Als school ben je alleen verantwoordelijk voor foto’s die je zelf of in opdracht laat maken. Je bent dus niet verantwoordelijk voor de foto’s die een ouder tijdens een schoolreisje maakt en deelt via Facebook. Of de foto’s die een journalist maakt op het schoolplein. Dat betekent niet dat je als school niet hoeft op te treden. Weet je dat er leerlingen zijn die niet op de foto mogen? Hou ze dan weg bij de journalist. En vraag ouders om terughoudend te zijn met het delen van foto’s en om bijvoorbeeld de leukste foto’s naar de leraar te sturen. De leraar kan dan zelf foto’s selecteren en foto’s verwijderen van leerlingen van wie de ouders geen toestemming hebben gegeven.

Video door stagiair of leraar

Wil een (student), stagiair of leraar video-opnames maken in de klas voor zijn opleiding? En wordt dit materiaal alleen door de school en de opleidingsinstelling gebruikt om de vaardigheden van de stagiair of leraar te beoordelen of evalueren? Dan is er voor de beelden geen toestemming nodig. De school is namelijk verantwoordelijk voor onderwijskwaliteit: bekwame leraren die kwalitatief goede lessen kunnen geven. De grondslag voor het maken van dergelijke opnames is daarom een wettelijke taak van de school. Uitgebreide informatie en advies over deze grondslag en wat de school verder moet regelen bij video-opnames van een stagiair in de klas zijn te vinden in de Privacy-toets video-opnames studenten en leerlingen (pdf) van het Platform Samen Opleiden.

Video voor zieke leerlingen

Een leerling is ziek thuis, maar wil toch zo veel mogelijk proberen om les te blijven volgen. Mag je de les in zo’n geval livestreamen of filmen? De privacy van de leerling is hier mogelijk in het geding, omdat de zieke leerling, de leraar en soms andere leerlingen in beeld komen.

• Livestream. Dan is het vragen van toestemming niet nodig. De zieke leerling ziet beelden die hij anders in de klas ook had gezien. Omdat de beelden niet opgenomen worden, is de kans op misbruik veel kleiner. Je bespreekt met de leraar, de zieke leerling en zijn ouders dat je een livestream gebruikt en wat de regels daarvoor zijn. Je spreekt af met de leverancier dat de beelden niet worden opgenomen of bewaard en dat de verbinding goed wordt beveiligd. Informeer ouders van andere leerlingen in de klas, want hun kinderen kunnen wel in beeld komen.
• Opname van de les. Dan is toestemming van leerlingen en/of ouders wel nodig, omdat het risico op misbruik van de beelden groter is. Zorg dat je ouders en leerlingen informeert over de opnames en wat er precies mee gebeurt. Van de leraar is geen toestemming nodig, maar je mag de beelden niet gebruiken om bijvoorbeeld de leraar te beoordelen. Verder maak je met de leraar, de leerling en zijn ouders afspraken over wat er wel en niet mag worden gedaan met de opnames.

Toestemming vragen

Het vragen van toestemming voor het gebruik van foto’s en video’s doe je als volgt:

1. Maak een toestemmingsformulier. Heb je nog geen toestemmingsformulier? Gebruik dan ons voorbeeld. Ouderportalen of leerlingvolgsystemen bieden soms ook toestemmingsformulieren aan. Vraag dit na bij je leverancier.
2. Toestemming vragen. Heb je je toestemmingsformulieren gemaakt? Dan kun je daadwerkelijk om toestemming vragen. Je mag als school kiezen op welk moment je om toestemming wilt vragen. Het is handig om het meteen bij de inschrijving van een nieuwe leerling te doen. Moeten bestaande leerlingen nog om toestemming worden gevraagd? Regel het dan bijvoorbeeld tijdens een oudergesprek.
3. Jaarlijkse reminder. Is er toestemming gegeven? Dan hoef je dit niet ieder jaar opnieuw te vragen. Ouders die geen toestemming hebben gegeven, kunnen dat op een later moment wel alsnog doen. Net zoals toestemming weer kan worden ingetrokken. Wijs ouders op deze rechten met een jaarlijkse reminder over het geven van toestemming, bijvoorbeeld via de nieuwsbrief aan het begin van het schooljaar.