- Stappenplan
- |
- Informatiebeveiliging en privacy
- |
- po
- vo
- mbo
Fraude voorkomen bij digitaal toetsen
De antwoorden en resultaten van toetsen en examens zijn persoonsgegevens. Dit betekent dat je je bij het bewaren en delen ervan moet houden aan de regels van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Dat geldt ook voor digitale toetsen. Het voorkomen van fraude gaat dan ook vrijwel altijd gepaard met inbreuk op de privacy van je leerlingen.
Door de redactie
Surveilleren bij een toets op afstand
Ook bij een toets die op afstand plaatsvindt, wil je spieken en fraude voorkomen. Bij een toets voor een cijfer is het dan ook toegestaan om als leraar mee te kijken en luisteren via de laptop van de leerling. De noodzaak achteraf te kunnen aantonen of er wel of geen sprake is geweest van fraude, biedt voldoende grondslag om beeld en geluid beveiligd op te nemen en op te slaan. Daar is geen toestemming voor nodig. Na afloop van de toets en de vaststelling van het resultaat, moeten beeld en geluid wel weer kunnen worden verwijderd.
Vormen van monitoring
Het is van belang om voorafgaand aan de digitale toets de privacyrisico’s van de verschillende vormen van monitoring in kaart te brengen. Hieronder lees je over de verschillende opties met bijbehorende voor- en nadelen.
Bij het locken van een device worden software en apps afgesloten of beperkt in functionaliteit. Een leerling kan zo tijdens de toets geen gebruik maken van verboden digitale hulpmiddelen en informatie over de toets niet met anderen delen. Bij het blocken van een device worden functionaliteiten van het device afgesloten of overgenomen, zoals de camera, microfoon, touchfunctionaliteit en scherm. Een leerling kan deze daardoor niet inschakelen tijdens de toets.
- Inbreuk op privacy: matig
- Voordelen: mogelijkheden tot fraude worden deels ondervangen.
- Nadelen: je kunt leerlingen tijdens het maken van de toets niet in de gaten houden. Mogelijkheden tot frauderen worden dus niet volledig ondervangen: leerlingen kunnen nog steeds elkaar bellen of een boek of spiekbriefje gebruiken. Maken ze de toets in dezelfde ruimte? Dan kunnen ze overleggen.
De leraar of surveillant houdt leerlingen in de gaten. Hiervoor zijn verschillende manieren: via geluidsopnames, toegang tot het scherm, een webcam of de camera van een mobiele telefoon. Bij een vermoeden van fraude, kan de surveillant direct ingrijpen. Live-monitoring kan worden gecombineerd met locken en blocken om te voorkomen dat leerlingen bijvoorbeeld tabbladen en programma’s openzetten die niet zichtbaar zijn voor de surveillant.
- Inbreuk op privacy: groot
- Voordelen: mogelijkheden tot fraude worden grotendeels ondervangen.
- Nadelen: een surveillant kan niet heel veel leerlingen tegelijk monitoren.
De afname van de toets wordt in beeld en geluid opgenomen. Na de toets kan de leraar het complete toetsmoment terugkijken. De leraar ziet zowel een opname van het computerscherm als de omstandigheden waaronder de leerling de toets maakte. Denk bijvoorbeeld aan de ruimte waarin de leerling zich bevond, de omgevingsgeluiden en het gedrag van de leerling. Ook dit kan worden gecombineerd met locken en blocken.
- Inbreuk op privacy: groot tot zeer groot
- Voordelen: mogelijkheden tot fraude worden grotendeels ondervangen. Surveillanten hoeven niet live mee te kijken.
- Nadelen: het is arbeidsintensief om alle beelden achteraf te bekijken.
De gehele afname van de toets wordt opgenomen. Tijdens de afname zelf worden controles uitgevoerd door detectiesoftware die automatisch incidenten signaleert. Denk hierbij aan afwijkend gedrag, het openen of bekijken van bepaalde programma’s op het device of geluiden uit de omgeving. De opnames en gesignaleerde incidenten worden opgeslagen. De leraar kan op basis hiervan achteraf eventuele fraude vaststellen.
- Inbreuk op privacy: zeer groot
- Voordelen: mogelijkheden tot fraude worden grotendeels ondervangen. Surveillanten hoeven niet live mee te kijken en achteraf niet álle beelden te bekijken, maar alleen die van de incidenten.
- Nadelen: de detectiesoftware bepaalt niet of er sprake is van fraude, maar signaleert afwijkend gedrag. Leraren moeten achteraf deze signalen bekijken om vast te stellen of er fraude is gepleegd. Signalen kunnen valspositief zijn.
De inbreuk op de privacy van leerlingen uit het primair en voortgezet onderwijs (merendeels leerlingen jonger dan 16 jaar), die extra bescherming genieten onder de privacywetgeving, is bij geautomatiseerde proctoring onacceptabel. Toepassing van geautomatiseerde proctoring in het mbo is alleen bij hoge uitzondering mogelijk en na uitvoering van een DPIA (Data Protection Impact Assessment).
Stappenplan
Onderstaande stappen helpen je bij het maken van doordachte keuzes als je digitaal gaat toetsen.
-
Stap 1: Check of toetsen op andere wijze mogelijk is
Onderzoek of het mogelijk is om het niveau van de kennis en vaardigheden van je leerlingen op een andere manier te bepalen. Denk hierbij aan formatief handelen of summatief toetsen door middel van bijvoorbeeld werkstukken, opstellen of portfolio’s. Het is daarbij belangrijk dat de betrouwbaarheid en validiteit van die andere toetswijze vergelijkbaar is met die van de oorspronkelijke toets.
-
Stap 2: Ga na wat je toetst
Aan een schoolexamen hangt een groter belang dan aan een proefwerk Engels. Een grotere inbreuk op de privacy van de leerling is in zo’n geval sneller gerechtvaardigd dan bij bijvoorbeeld een proefwerk als afsluiting van een blok uit een lesmethode.
Kies je voor een vorm van monitoring? Dan volgt er een aantal extra stappen.
-
Stap 3: Check het examenreglement
Ga na of deze vorm van toetsen een invulling is van het bestaande toets- of examenreglement of dat het nodig is om dit aan te passen. Ga na of de medezeggenschap bij die aanpassing moet worden betrokken.
-
Stap 4: Voer een DPIA uit
Maak je gebruik van monitoring door opname, opslag en controle achteraf? Voer dan een DPIA uit van de gegevensverwerking en – zo nodig – de nieuwe software.
-
Stap 5: Regel een verwerkersovereenkomst
Regel een verwerkersovereenkomst met de leverancier van de toetssoftware.
-
Stap 6: Sla gegevens veilig op en stel bewaartermijnen op
De opnames en registratie van incidenten zijn gevoelige persoonsgegevens. Leg daarom vooraf vast waar de opnames van de toetsafname op beveiligde wijze worden opgeslagen en wie hier toegang tot hebben. Leg vast dat het maken van kopieën van de opnames verboden is en wanneer de opnames worden vernietigd. In de regel is dat zo snel mogelijk nadat het resultaat is vastgesteld en daar geen bezwaar of beroep meer tegen mogelijk is.
-
Stap 7: Stel gedragsregels op
Een leraar of surveillant krijgt bij alle vormen van monitoring iets te zien over de privé-omgeving van de leerling. Daarnaast moet duidelijk zijn hoe er gehandeld moet worden als er fraude geconstateerd wordt. Leg in gedragsregels voor leraren vast hoe een leraar moet omgaan met deze informatie. Mag een leraar een leerling aanspreken op de privésituatie die in beeld komt? En in welke gevallen ontstaat een verdenking op fraude? Wat moet een leraar doen bij de constatering van fraude? Direct ingrijpen of achteraf rapporteren?
-
Stap 8: Informeer leerlingen en ouders
Informeer leerlingen en ouders over het doel van de monitoring, de wijze waarop monitoring plaatsvindt, welke signalen leiden tot een vermoeden van fraude en wat er met de informatie wordt gedaan die leraren te zien krijgen.