• Uitleg
• |
• Leermiddelen
• |
• po
• vo
• mbo

Open leermateriaal: waardevolle aanvulling op bestaande methodes

Open leermateriaal wordt vaak gebruikt als aanvulling op de bekende educatieve methodes. Wat is open leermateriaal? Waar kun je het vinden? Welke plek heeft het in de leermiddelenmix? In dit artikel geven we uitleg over open leermateriaal.

Door Willem-Jan van Elk

28 mei 2021

3 minuten lezen

Open leermateriaal is aanvullend leermateriaal dat aansluit bij een vak of bestaande methode in de les. Een film op YouTube. Een uitleg in PowerPoint. Een artikel uit de krant met een aantal vragen erbij.  

Open materiaal: 

• is vrij te gebruiken 
• mag aangepast worden voor eigen lessen 
• mag verder verspreid worden, met respect voor de gekozen licentie. Dat is vaak een Creative Commons-licentie.  

Open leermaterialen zijn bijna altijd digitaal, dat maakt het delen en verspreiden laagdrempelig. Open leermaterialen kunnen een hele leerlijn bevatten, maar ook een losse les of een fragment van bijvoorbeeld een video of artikel.

Open leermateriaal in de leermiddelenmix 

De meeste scholen gebruiken een mix van lesmaterialen: methoden van uitgevers en aanvullende materialen, betaald en open materiaal, papieren en digitaal materiaal. Het samenstellen en onderhouden van dit leermiddelenpakket vraagt een zorgvuldig proces, afgestemd op de visie die de school heeft op het onderwijs. 

Een school is gebaat bij een grote verscheidenheid aan leermiddelen, zodat leraren de mix kunnen samenstellen die het leerproces optimaal ondersteunt. Dit is bijna altijd een combinatie van betaalde, gesloten materialen en open materialen.  

Sleutelrol voor schoolleider 

Bij het samenstellen van de leermiddelenmix heeft de schoolleider een sleutelrol.  

• Hij of zij geeft vanuit de visie de richting en kaders mee, ook voor het samenstellen van het leermiddelenpakket.  
• In het jaarlijkse budget voor de aanschaf van leermateriaal moet ruimte zijn om aanvullend materiaal te zoeken en zo nodig aan te schaffen.  
• Als leraren zelf leermateriaal moeten ontwikkelen, is hiervoor ruimte nodig in het urenbudget.  
• De schoolleider kan afspraken maken met leraren om lesmateriaal openbaar beschikbaar en deelbaar te maken binnen en buiten de eigen onderwijsinstelling. Het lesmateriaal is immers met publiek geld gemaakt. 

Er zijn grote collecties doorzoekbare open leermaterialen beschikbaar. Het loont voor een leermiddelencoördinator om hiernaar te kijken bij het samenstellen van nieuwe lesmaterialen. Open materialen hebben veel voordelen en ze kunnen helpen om lessen flexibeler en op maat samen te stellen. 

Open leermateriaal zoeken en gebruiken in de les

Je kunt open leermaterialen zoeken via zoekmachines op internet, bijvoorbeeld naar YouTube-kanalen van andere leraren. Let op! Hier kan copyright op zitten. Er zijn ook speciale collecties open materiaal, zoals Wikiwijs, VO Content en materiaal van Digitaal Erfgoed. Je kunt eenvoudig kleine aanpassingen doen in open leermateriaal, bijvoorbeeld om het actueler te maken. Dat maakt het zeer geschikt voor maatwerk in de klas.

Over de auteur Willem-Jan van Elk

Willem-Jan van Elk is strategisch adviseur leermiddelen en toetsen bij Kennisnet en expert op het gebied van de (digitale) leermiddelenmarkt.