Het verhaal van Solange
“Techniek maakt alles mogelijk, maar kan dit dus niet ongedaan maken? Ik werd er boos en strijdvaardig van en wilde kijken hoe ver ik zou komen.”
Solange Jacobsen, projectleider ‘Jeugd en Online veiligheid’ bij Stichting Mijn Kind Online: “Ik hoorde van deze zaak en belde de moeder van Freek op. Zij vertelde me dat ze overal bot vingen. Ze konden nergens hun verhaal kwijt, iedereen haalde zijn schouders er over op. Bij de politie vonden ze geen gehoor, ondanks de zes pagina’s die ze met behulp van een vriendin hadden geschreven om te kunnen aantonen dat er sprake was van laster en smaad. Bij Facebook en Twitter waren de ingangen zo complex, dat het hen niet lukte daar een klacht in te dienen. Ze voelden zich opgejaagd, wilden dat alles zo snel mogelijk van internet verwijderd werd. Ik ben gaan googelen en schrok me rot. Ik stuitte op wel acht pagina’s aan zoekresultaten. Overal kwam Freeks profielfoto naar voren, in combinatie met beledigende en grove beelden en teksten. De reacties kwamen overal vandaan, van Zuid-Amerika tot Oost-Europa.
Ik heb Linda direct eerlijk verteld dat het verwijderen van alle foto’s van het internet onmogelijk is. Maar tegelijkertijd voelde ik de frustratie die zij voelde. Hoe onrechtvaardig is het dat iemand zo gemakkelijk met jouw foto aan de haal kan gaan, en er een leugen omheen kan bouwen die jouw hele leven kan beïnvloeden. Als ‘enige echte Freek’ sta je vervolgens machteloos. Techniek maakt alles mogelijk, maar kan dit dus niet ongedaan maken. Ik werd er boos en strijdvaardig van en wilde kijken hoe ver ik zou kunnen komen.
Via het netwerk van Mijn Kind Online kwam ik al snel in contact met Google. Ik wilde eerst de echte naam van Freek loskoppelen van zijn Duitse naam en vervolgens die Duitse naam blokkeren als zoekterm. Zo zouden fans die zochten op die naam geen zoekresultaten meer kunnen vinden. Het was naïef gedacht, want zo bleek het niet te werken. Google verzamelt simpelweg als zoekmachine datgene wat er op andere platformen gebeurt. Ik besloot daarom aan de slag te gaan met de grootste toeleveranciers van de zoekresultaten, Twitter, Facebook en YouTube.
Ik heb eerst geprobeerd de normale meldprocedures te volgen. Al snel begreep ik waarom dit zo enorm frustrerend was voor Linda. Het is complex en verwarrend. Je moet jouw probleem proberen te vertalen naar de verschillende meldingsopties. Voor Linda was het helder: mijn zoon wordt gepest. Maar de opties die uiteindelijk een succesvolle verwijdering van veel foto’s opleverde waren ‘schending van het auteursrecht’ en ‘de privacy van mijn kind wordt geschonden. De uitleg van de meldprocedures is alleen beschikbaar in het Engels en niet erg gebruikersvriendelijk. Je moet nogal wat informatie invullen en aanvullende actie ondernemen om het rapport in behandeling te krijgen. Dat werkt ontmoedigend. Net als de vermelding dat jouw gegevens bekend worden gemaakt bij derden. Dat zaait twijfel: moet ik het dan wel doen? Maak ik het daardoor niet erger?
Via KPN kreeg ik de kans de situatie voor te leggen aan directe contactpersonen bij Twitter, Facebook en YouTube. Ik kon rekenen op snelle actie en volledige medewerking. Het was een hele opluchting toen de accounts, beelden en filmpjes in snel tempo verwijderd werden. Maar het bleek niet voldoende. Sommige accounts en beelden bleven online omdat deze zich niet zichtbaar schuldig maakten aan het overtreden van de gebruikersregels. Daarvoor moest een nieuwe aanvraag ingediend worden voor ‘schending van het auteursrecht’. Daarnaast stonden er nog steeds op andere platformen foto’s van Freek en bleven er op Twitter, Facebook en You Tube steeds weer nieuwe accounts verschijnen. We monitoren dat nu zelf: telkens als er weer iets nieuws verschijnt, maken we weer een melding.
Toen de politie een verdachte in Nederland had gevonden waren we natuurlijk blij. Die persoon wist heel goed wat hij aanrichtte, want ook toen hij hoorde dat Freeks moeder er verdriet van had is hij gewoon doorgegaan. Hij verwees mensen door naar de echte Freek en vertelde op internet dit geintje vaker uit te halen, met andere namen en foto’s.
Freeks ouders zijn moderne ouders die weten dat sociale media iets van deze tijd zijn en ze dachten er goed aan te doen samen met hun kind een account op Twitter aan te maken. Ze hadden er geen moment bij stilgestaan dat iemand zomaar zijn foto kon stelen en ermee aan de haal kon gaan. Je waant je in een veilige omgeving maar in werkelijkheid kijkt de wereld mee. Ik begrijp best dat Freeks moeder hem een andere naam wil geven zodat die zogenaamde fans niet naar hem op zoek gaan. En zodat hij op zijn nieuwe school een eigen identiteit kan ontwikkelen zonder gepest te worden.”