• Opinie
• |
• Informatiebeveiliging en privacy
• |
• po
• vo

Normenkader IBP een jaar later: waar staan we nu?

Ruim een jaar geleden lanceerden we het Normenkader voor Informatiebeveiliging en Privacy (IBP) in het onderwijs. Sindsdien is er veel aandacht aan besteed. Recent hebben we een Groeipad uitgebracht om scholen te ondersteunen bij het uitvoeren van de normen. De urgentie om informatiebeveiliging en privacy op school op orde te krijgen is nu nog groter dan ooit.

Door Larissa Zegveld

01 oktober 2024

4 minuten lezen

Deze zomer lazen we berichten over de zorgen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over het gebruik van chatbots. Organisaties realiseren zich vaak niet wat het inzetten van chatbots betekent voor de verwerking van persoonsgegevens. Dat het kan leiden tot een datalek of andere schending van de privacyregels. Hoe verleidelijk en gemakkelijk het ook is om je door een technologie als een chatbot te laten helpen: het is essentieel om bewust en zorgvuldig om te gaan met dit soort nieuwe technologieën.

Ook in het onderwijs zien we dat scholen enthousiast aan de slag gaan met vormen van AI, maar soms te snel en onvoorbereid te werk gaan. Zo las ik recent een blog op een Amerikaanse website, waarin een school wordt beschreven die vol enthousiasme startte met een chatbot. Tot het bedrijf erachter plotseling de stekker eruit trok: toen bleek dat alle leerlingdata nog ergens in dat systeem hing. Het is goed dat we de mogelijkheden van nieuwe technologie verkennen, maar we moeten dit wel doordacht en zorgvuldig doen. 

Basis op orde met het Normenkader IBP en Groeipad

Om op een verantwoorde manier met innovaties zoals AI aan de slag te gaan, is het essentieel dat scholen hun IBP in de basis op orde hebben. Het Normenkader IBP biedt hiervoor een belangrijk houvast. Toch zien we dat een groot deel van de scholen nog niet voldoet aan volwassenheidsniveau 3 van het normenkader, het gekozen minimumniveau waar we als onderwijssector naartoe streven. De onderwijssector loopt hierin achter op andere sectoren. 

Met het Groeipad hebben we scholen een instrument aangereikt om stapsgewijs naar het gewenste volwassenheidsniveau te groeien. De urgentie is alleen maar toegenomen, mede door de snelle opmars van AI-toepassingen en andere technologie. De komende twee jaar moeten we echt hard aan de slag om gegevens veilig te verwerken en de IBP-basis op orde te krijgen. 

Digitale wereld in perspectief 

Om de ontwikkelingen rondom IBP en digitalisering in een breder perspectief te plaatsen, wil ik graag twee interessante boeken onder de aandacht brengen: 

1. Atlas van de digitale wereld van Haroon Sheikh. Dit boek legt uit hoe de digitale wereld is geordend en hoe verschillende landen en regio’s zich hiertoe verhouden. Het biedt een nuttig overzicht om te begrijpen hoe digitalisering onze samenleving beïnvloedt. 

2. Nederland in een fragmenterende wereldorde, een rapport van de WRR. Dit rapport gaat een stap verder en beschrijft hoe de wereldorde aan het kantelen is als gevolg van digitalisering en andere ontwikkelingen. Het zet uiteen wat de gevolgen hiervan zijn voor onze waarden en samenleving. 

Als onderwijsbestuurder is het waardevol om kennis te nemen van deze publicaties. Ze bieden belangrijke context en maken duidelijk dat het op orde brengen van IBP op school samenhangt met veel grotere maatschappelijke bewegingen. 

Het WRR-rapport besteedt ook aandacht aan het belang van een weerbare samenleving. In het rapport wordt gesproken over programma’s om jongeren te trainen in digitale weerbaarheid. Dit sluit aan bij de toenemende aandacht voor burgerschap in het onderwijs. 

Als school kun je een belangrijke rol spelen in het voorbereiden van leerlingen op de digitale samenleving. Luister bijvoorbeeld eens naar de podcast van Brenno de Winter over het belang van digitale geletterdheid en weerbaarheid. Zo begrijp je nog beter waarom dit zo urgent is. 

Laat je niet leiden door de hype

De kernboodschap is helder: realiseer je altijd wat de risico’s zijn van het delen van gegevens met externe partijen. De wereld van AI is nog behoorlijk ondoorzichtig. Je weet vaak niet precies wat er met de data gebeurt die je deelt via chatbots of andere AI-toepassingen.  

Laat je dus niet alleen leiden door de hype en de kansen, maar wees je bewust van de keerzijde. Met de IBP-basis en een gezonde dosis bewustzijn sta je een stuk steviger in je schoenen om op een verantwoorde manier te innoveren. Zo kunnen we met zijn allen de vruchten plukken van AI in het onderwijs, zonder de privacy van leerlingen en medewerkers in gevaar te brengen.

Over de auteur Larissa Zegveld

Larissa Zegveld is directeur-bestuurder van Kennisnet